Depremi yaşayan şahıslarla diyalog kurarken dikkatli davranmak gerekiyor. Çünkü onları teselli etmeye çalışırken birtakım kelam ya da davranış biçimleri istemeden de olsa acılarını derinleştirebilir. “Hepimiz çok üzgünüz ve depremzedelere yardım etmek istiyoruz. Lakin bunu yaparken hassas davranmalıyız” diyen Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, bilhassa afet bölgesindeki gönüllülerin depremzedelerle irtibat kurarken dikkat etmeleri gereken noktaları şöyle sıraladı…
Ezgi Dokuzlu
Deprem korkusu nelere yol açar?
Deprem, birçok beşerde kaygıya sebep olur. İnsanların sevdikleri, ailesi ve yakın etrafının de içinde olduğu felaket senaryoları kaygı ve kaygıyı daha fazla tetikler. Zelzelenin tesirleri, yüksek sese karşı çok hassasiyet, her an sarsıntı oluyormuş hissi yahut beklentisi, ağır dehşet, uyku bozuklukları ve yeme tertibinde bozulmalar halinde ortaya çıkabilir. Sarsıntı korkusu yaşayan kişi ekseriyetle zelzelenin kendisinden değil, doğuracağı sonuçlardan tasa eder.
Ne vakit uzman takviyesi gerekir?
Afette enkaz altından kurtarılmış ya da kayıp yaşayan kişi bu yıkıcı olayın tesiriyle bir mühlet sağlıklı düşünemeyebilir, kendini anlatırken hislerini tabir ederken zorlanabilir, günlük ömrüne geri dönmesi vakit alabilir. Bu sırada etrafındakilerin takviyesi, söyledikleri, kişinin güzelleşmesine katkı sağlar. Çabucak eski yaşantısına dönmelerini beklemek ve hiçbir şey olmamış üzere davranmak çok yanlıştır. Yaşadıkları şok ve çaresizlikle birlikte olaylar hakkında yanlışsız yorumlar yapamayabilirler. Bu nedenle onları rahatlatmak ismine süreksiz tahliller üretmek yerine kalıcı ve hayatlarını kolaylaştırıcı gerçekçi fikirlerle takviye sağlanmalıdır. Bilhassa enkaz altından çıkmış yahut yakınını kaybetmiş bireyler için durum çok daha zordur. Travma yaşayan kişi adaptasyon evresinde ve travmayla başa çıkma konusunda zorluk yaşıyorsa uzman dayanağı koşuldur. Afet sonrası ruhsal dayanak sağlamaya istekli uzmanlar, bağlantı bilgilerini mümkün olduğunca fazla şahısla paylaşmaya çalışmalıdır.
Çocuklara nasıl yaklaşılmalı?
Depremzede çocukların yaşadıkları olayı tam manasıyla anlamaları vakit alacaktır. Münasebetiyle onlara karşı sabırlı ve şefkatli bir tavırda olunmalı. Onlarla konuştuktan sonra anlamadığını yahut sizi dinlemediğini düşünmeniz olağandır. Konuşmanızın sonunda sizden duymak istedikleri şey inançta olup olmadıklarını öğrenmektir. Ailesini kaybeden çocuklar ise ebeveynlerinin nerede olduğunu, ne vakit geleceğini ve korktuklarını söyleyeceklerdir. Israrlı, şiddetli ağlamaları, öfkeleri, endişeleri ve ağır telaşları olabilir. Mümkün olduğunca inançta olduklarını, tehlikenin devam etmediğini ve onları bırakmayacağınızı anlatın. Ailelerini kaybeden çocukların, yakınları, akrabaları ve tanıdık bireylerin yanında bulunmaları kendilerini inançta hissetmelerini sağlar.
Çocuklar sıklıkla ‘neden?’, ‘niye?’ üzere sorular sorabilir. Mevzu çocuğa olabildiğince kolay, net ve açık bir formda anlatılmalıdır. Mevzuyu gerekmedikçe detaylandırmamaya ihtimam gösterilmelidir. Bilhassa depremzede çocukların yanında acıma, suçlama, vefat, yaralanma üzere mevzuların gündemde tutulmamasına ihtimam gösterilmelidir. Tıpkı mevt ve öteki doğal afetlerde olduğu üzere zelzeleyle ilgili açıklama yaparken çocuğun gelişimsel özellikleri ve yaşı kesinlikle dikkate alınmalıdır.
İŞTE TAVSİYELER
– Onlara her vakit şefkatle yaklaşın.
– Kendi hikaye ve hislerini aktarmak istediklerinde onları sakince dinleyin. Yaşadıklarını anlatmalarını istemeyin, bilhassa de şahsî ayrıntıları sormayın.
– Onlarla konuşurken “Her şey âlâ olacak”, “hayat devam ediyor” yahut “en azından sen hayattasın” üzere cümleler kurmayın. Teselli etmeye çabalamayın, mümkün olduğunca onları dinlemeye çalışın.
– Kendilerini inançta hissetmelerini sağlayın, onlara yanlış bilgi aktarmadığınızdan emin olun.
– Kişilere ‘şunu hissedeceksin’, ‘şunu yap’ üzere ne yapacağını dikte etmeyin.
– Düzgün hissetmeleri ve yürekli olmaları için onları zorlamayın.
– Mümkünse aileleriyle birlikte olmalarını sağlayın.
Kaynak: Sözcü
