Enflasyonla çaba kapsamında uygulanan sıkı para siyasetleriyle faiz oranlarının artması, finansmana erişimin zorlaşması, sanayi devlerinin kârını da faize yedirdi. Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine geldiği Haziran 2023’ten bu yana enflasyonda beklenen düşüş yaşanmadığı üzere, yüksek faizin sanayicilere maliyeti de katlandı. Gerçek büyüme, kârlılık, finansman sarfiyatları üzere birçok parametrede endüstrici, 2024’te en güçlü yıllarından birini yaşadı. Sanayi devlerinin finansman masraflarının faaliyet kârına oranı 2023’te yüzde 56.9’du. Bu oran 2024’te yüzde 96.6’ya kadar çıktı. Böylelikle sanayi devleri, kârlarının neredeyse tamamını finansmana ayırdı ve yatırıma ayırması gereken fiyat, faize gitti.
İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024 (İSO 500) araştırması; finansman maliyetlerini geldiği noktayı gözler önüne serdi.
2022’DE 277 MİLYARDI
Araştırmaya nazaran İSO 500’ün faaliyet kârı geçen yıl yüzde 31.6 azalarak 937 milyar TL’den 641 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet kârlılığı oranı da yüzde 12.5’ten yüzde 6.2’ye indi. Kelam konusu oran, 2014-2023 devrindeki yüzde 10.4 olan ortalamanın epey altında kaldı. Araştırmaya nazaran finansman masraflarının fiyatı 618.9 milyar lirayı buldu. Bu kapsamda finansman masraflarının faaliyet kârına oranı yüzde 56.9’dan yüzde 96.6’ya kadar çıktı. Kelam konusu oran, 2014-2023 ortalaması olan yüzde 60.1’i, 36.5 puan aştı. Finansman masrafları uzun yıllardır İSO 500’ün en dikkat alımlı başlıkları ortasında yer aldı. 500 devin finansman masrafı 2021’de 209 milyar lira, 2022’de 277 milyar lira, 2023’te ise 533 milyar lira oldu. Böylelikle finansman masrafı 2021’den bu yana yüzde 195.7 artarak 618.9 milyar lirayı buldu.
Özkaynak artışı borç artışının gerisinde kaldı
Kârlılık göstergeleri, son 10 yıl ortalamasının altında kaldı. İSO 500’ün faaliyet kârlılığı 2014-2023 periyodunda yüzde 10.4 seviyesinde iken, 2024’te yüzde 6.2’ya geriledi. Satış kârlılığı da geçtiğimiz 10 yılda ortalama yüzde 7.1 seviyesinden, 2024’te yüzde 2.6’ya geriledi. Ayrıyeten 2024’te bir evvelki yıla nazaran özkaynaklar yüzde 31.6 artarken toplam borçlar yüzde 45.1 oranında yükseliş kaydetmesi dikkat çekti.
Borçlar 5.8 trilyon TL’yi aştı
İSO 500’de 2023’te yüzde 59.8 artan toplam borçlar 2024’te yüzde 45.1 büyüdü ve 5.8 trilyon TL’yi aştı. Öteki borçlar da 2023’te yüzde 65.9 artışın akabinde 2024’te yüzde 51.5 oranında yükseldi. Böylelikle dördüncü yılda da öteki borçlar mali borçların üzerinde büyüdü. Bu kapsamda; kredi faiz oranlarındaki artış, krediye erişimde yaşanan sıkılaşma ve Merkez Bankası reeskont kredilerinin azalması sonucu endüstrinin kredi kullanımındaki büyüme de yavaşladı. 2023’te yüzde 52.9 oranında artan kısa vadeli mali borçlar, 2024’te yüzde 30 oranında büyüdü. Ayrıyeten 2023’te yüzde 55.5 olan uzun vadeli mali borçlardaki yükseliş, 2024’te yüzde 47.9 ile kısa vadeli mali borçların üzerinde arttı.
Kaynak: Sözcü
