Bankacılık kesimindeki problemli kredi yükü, sırf takipteki krediler ve kredi kartları ile sonlu değil. Takibe alınan kredi ve kredi kartı borçları 400 milyar lirayı aşarken, bankalar tahsilinden umudu kestikleri riskli alacakları varlık idare şirketlerine (VYŞ) satarak bilançolarını temizliyor. Lakin bu dönemlerin art planında hem ekonomik hem de hukuksal açıdan derin bir tartışma büyüyor. Merkez Bankası’nın 2025 yılı finansal istikrar raporuna nazaran, VYŞ’lerin elindeki alacak büyüklüğü Mart 2025 prestijiyle yıllık yüzde 67.4 artışla 79 milyar liraya ulaştı. Yalnızca son 3 ayda yıllıklandırılmış büyüme oranı yüzde 79.6’yı buldu.
13.9 MİLYON EVRAK
Bankaların Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamalardan derlenen datalara nazaran, 2025 yılı başından 29 Mayıs’a kadar toplam anapara ve faiz fiyatı yaklaşık 12 milyar TL olan ferdi ve ticari alacaklar, ihale metoduyla VYŞ’lere devredildi. Bu borçların satış fiyatı ise hayli çarpıcı: 1 liralık borç 20 ila 35 kuruşa el değiştirdi. Finansal Kurumlar Birliği datalarına nazaran bankaların bugüne kadar VYŞ’lere devrettiği kredi evraklarının sayısı 13.9 milyonu (6.8 milyon şahsa ait), toplam fiyatı ise 135.2 milyar TL’yi buluyor. Yönetilen tahsili gecikmiş borcun yüzde 47’sini ticari kredilerden kalan yüzde 53’ü ferdi kredilerden oluşuyor. Bu gelişmeler, ekonomik tablo kadar türel boyutuyla da dikkat çekiyor. Geçtiğimiz günlerde BDDK eski üyesi, hukuk profesörü Kemal Çevik’in açıklamaları, milyonlarca borçlu açısından yeni bir tartışmanın kapısını araladı.
Gazetemiz’den Erdoğan Süzer’e konuşan Prof. Çevik, bankalardan alacak devralarak icra yoluna başvuran varlık idare şirketlerinin türel meşruiyetinin önemli formda sorgulanması gerektiğini savundu. Türkiye’de faaliyet gösteren yaklaşık 27 varlık idare şirketi bulunuyor. Bu şirketler, BDDK tarafından denetleniyor ve muhakkak yasal düzenlemelere tabi olarak çalışıyor.
‘Hiçbirinde beyan yok’
Ekonomist Erol Taşdelen de sürece dair kıymetli bir noktaya dikkat çekti. Taşdelen’e nazaran, kredi kontratları tüzel açıdan bir borç-alacak alakasına dayanıyor ve bu alakanın üçüncü şahıslara devredilebilmesi için, borçlunun açık isteği gerekiyor. “Kredi mukaveleleri sonuçta borç-alacak bağlantısı üzerinedir” diyen Taşdelen, “Banka mukavelelerinde açık açık “ben bu krediyi 3. şahıslara devredilmesini kabul ediyorum” diye kredi kullananın (müşterinin) isteği olması gerekiyor kredi kullanırken. Bu türlü el yazısı ile beyan var mı: hiçbirinde yok” yorumunu yaptı.
Kaynak: Sözcü
