Uzmanlar deprem bölgelerinde beslenme ve hijyen şartlarının kâfi olmaması, sağlıklı ve kâfi su kaynaklarına ulaşamama meseleleri nedeniyle mide-bağırsak enfeksiyonları riskinin arttığını belirtiyor. ‘‘Deprem sonrası bir hafta ile bir aylık müddet içerisinde besin zehirlenmesi, tifo, kolera, dizanteri, viral gastroenterit, bakteriyel gastroenteritler ve paraziter hastalıklar yaygın görülür” diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu hastalıklardan korunma yollarını şöyle anlattı…

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk

Kolera

Sel, sarsıntı üzere afetler sonrası kolera olayları sık olarak ortaya çıkar. Vibrio cholerae isimli bakteriyle bulaşan akut başlayan, şiddetli sulu ishal ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Karın ağrısı, kusma, idrar ölçüsünde azalma ve olayların yüzde 5’inde ateş şikayeti ortaya çıkar. Hastalık çoklukla dışkı, kirlenmiş su ve besin yoluyla bulaşır. Tedavide sıvı ve elektrolit verilmesi ve antibiyotik değerlidir. Tedavi edilmezse kısa müddette böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Tifo

Salmonella isimli bakteriler tarafından oluşturulan, insanlara hayvanlardan geçen sıklıkla gastroenterit tablosuna yol açan bir hastalıktır. Bu hastalık daha çok besin zehirlenmesi biçiminde ortaya çıkar. Yeterli pişirilmemiş kanatlı hayvan (tavuk, hindi) etleri en sık bulaş kaynağıdır. Ülkemizde bilhassa fastfood yiyeceklerle ortaya çıkar. Tavuk, çiğ yenilen yeşil yapraklı sebzelerle bulaş sıktır. Enfekte besin alımından 6-72 saat sonra ateş, ishal ve karın ağrısı görülür. Sıvı ve gerekirse antibiyotik tedavisi uygulanır.

Leptospiroz

Fare ve kemirgen idrarıyla bulaşmış su ve yiyeceklerin tüketilmesi, bulaşmış toprakta temas sonucu leptospiroz denilen hastalık ortaya çıkabilir. Etken ağız yolu yahut hasarlı deri yoluyla bedene girer. Hastalık yüksek ateş, titreme, bulantı, kusma, karın ağrısı, yaygın beden ağrıları, karaciğer ve böbrek yetersizliği bulgularıyla seyreder. Tedavisinde uygun antibiyotiklerin kullanılması gerekir. Hijyen kurallarına uyma ve kemirgen denetimi hastalığın önlenmesi için zaruridir.

Amipli dizanteri

Entamoeba histolytica ismi verilen parazit tarafından oluşturulan kanlı sümüklü ishale yol açan bir hastalıktır. İnsan dışkısı ile kirlenmiş suların ve besinlerin tüketilmesiyle ortaya çıkar. El yıkama, tuvalet hijyeni, su ve besinlerin kirlenmesinin önlenmesi hastalıktan korunmayı sağlar. Tedavide uzun mühlet antibiyotik kullanılması gerekir.

Basili dizanteri

Shigella bakterisi sonucu ortaya çıkan kanlı, mukuslu ishal, bulantı, kusma, ateşle seyreden bir hastalıktır. Bilhassa hijyenik şartların uygun olmaması ve inançlı içme suyu temin edilememesi üzere durumlarda ortaya çıkar. Hastalık fekal-oral yolla bulaşır. İnsan dışkısının ortadan kaldırılamadığı durumlarda sinekler hastalığı bulaştırabilir. Su ve sabunla el yıkama korunmada en tesirli yoldur. Tedavide sıvı ve antibiyotik dayanağı değerlidir.

Besin zehirlenmesi

Ön planda gastrointestinal şikayetlere (bulantı, kusma, ishal) yol açan besin ve su ile bulaşan hastalık tablosudur. Etken çoğunlukla bakteri, virüs ve parazitlerdir. Besin zehirlenmesine yol açan 250 kadar farklı besin tanımlanmıştır. Bilhassa bebekler, çocuklar, yaşlılar, hastalığı olanlar ve hamileler risk altındadır. Riskli besin tüketiminden sonra erken 1 saat en geç 120 saat sonra bulantı, kusma, karın ağrısı, bazen ateş, sulu yahut kanlı olabilen ishal üzere şikayetler ortaya çıkar. Tedavi çoklukla takviye tedavisi halindedir. Ağız yolu ile bol ölçüde sıvı almak kafidir. Kusmaya ve ishale yönelik ilaçlar hastayı rahatlatsa da bilhassa yüksek ateş, kanlı ishal olduğunda mutlaka verilmemelidir. Basili dizanteri, kolera ve invazif tifoda antibiyotik gerekir. Olayların büyük çoğunluğunda antibiyotik gereksizdir. Zehirlenmeye yol açan besinler et, süt, yumurtadır. Bu eserler yeterlice pişirildikten sonra tüketilmelidir. Ambalajı şişmiş konserveler de risklidir.

Giardia

Giardia intestinalis isimli parazitin bulaştığı içme sularıyla ortaya çıkar. Kirli su ve besinler aracılığı ile yahut beşerden beşere fekal-oral yolla bulaşabilir. Tüm dünyada yaygın bir hastalıktır, bilhassa çocuklarda sıktır. Bulantı, kusma zayıflama, karın ağrısı, berbat kokulu ishal en kıymetli belirtilerdir. Uygun antibiyotiklerle tedavi edilir.

Neler yapılmalı?

Bu periyotta pak su kaynaklarının sağlanması, ambalajlı suların kullanılması, suların klorlanması, zerzevat ve meyvelerin klorlanmış su ile yıkanması, yemek kaplarının pak ve hijyenik tutulması, ferdî hijyene dikkat edilmesi kıymetlidir. Kâfi sayıda tuvaletlerin bölgede oluşturulması, tuvaletlerin yerleşim bölgelerine ve su kaynaklarına muhakkak uzaklıkta olması, atıkların her gün uzaklaştırılması, sabun ve tuvalet kağıdına erişim ishal olaylarının önlenmesinde tesirlidir. Sıhhat takımları tarafından suların klor düzeyi, mikrobik etkenler tarafından kirletilip kirletilmediğinin saptanması, ishal hadiseleri ortaya çıktığında hastaların ayaktan süratle hastalık etkenlerinin saptanması mecburidir. Su ve yiyecek kaplarının pak korunması, zerzevat ve meyve üzere çiğ besinlerin klorlu su ile güzelce yıkanması, yiyeceklerin düzgün pişirilmesi değerlidir. Ferdî hijyen, ellerin tuvalet öncesi ve sonrası, yemek öncesi ve sonrası, yemek hazırlanırken yıkanması, ishal ve üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının önlenmesi açısından önerilir.

Kaynak: Sözcü